ADHD czy coś innego? Dlaczego samodzielna
diagnoza bywa myląca
W dobie powszechnego dostępu do informacji, coraz więcej osób poszukuje w
internecie odpowiedzi na nurtujące je pytania dotyczące zdrowia, w tym zdrowia
psychicznego. Hasła takie jak „objawy ADHD” czy „czy mam ADHD” biją rekordy
popularności. I choć wzrasta świadomość na temat zaburzeń neurorozwojowych,
to samodzielne diagnozowanie może prowadzić na manowce. Okazuje się
bowiem, że wiele schorzeń i stanów ma objawy łudząco podobne do Zespołu
Nadpobudliwości Psychoruchowej z Deficytem Uwagi (ADHD), a ich mylenie
może utrudniać prawidłowe leczenie i poprawę jakości życia.
Zanim przypniesz sobie etykietkę ADHD, warto przyjrzeć się bliżej innym
możliwościom. Poniżej omówimy kilka z nich, wskazując na podobieństwa i
różnice diagnostyczne.

1. Hipoglikemia – Cukier na huśtawce, a uwaga w rozsypce
Czy wiesz, że wahania poziomu cukru we krwi mogą naśladować objawy ADHD?
Hipoglikemia, czyli zbyt niski poziom glukozy, może prowadzić do:
– Trudności z koncentracją i skupieniem uwagi: Mózg, pozbawiony
odpowiedniej ilości paliwa, funkcjonuje mniej efektywnie.
– Wahania nastroju: Niski cukier może wpływać na neuroprzekaźniki,
prowadząc do zmian w emocjach
– Zmęczenia i braku energii: Typowe dla hipoglikemii, ale również dla
ADHD, zwłaszcza jeśli niedobór uwagi prowadzi do ciągłego wysiłku
umysłowego.
Podobieństwa: Zarówno w ADHD, jak i hipoglikemii mogą występować
problemy z koncentracją, drażliwość i trudności w wykonywaniu zadań
wymagających skupienia.
Różnice diagnostyczne: Kluczową różnicą jest to, że objawy hipoglikemii
zazwyczaj pojawiają się nagle i są związane z porą posiłku lub wysiłkiem
fizycznym. Diagnozę hipoglikemii potwierdza się badaniami poziomu glukozy we krwi. Z kolei objawy ADHD są chroniczne i utrzymują się niezależnie od spożycia
posiłków.

2. Zespół Przewlekłego Zmęczenia (CFS) – Chroniczne
wyczerpanie, które nie daje spokoju
CFS, często mylony z wypaleniem zawodowym, to złożona choroba
charakteryzująca się skrajnym zmęczeniem, które nie ustępuje po odpoczynku i
nasila się po wysiłku fizycznym lub psychicznym. Objawy, które mogą pokrywać
się z ADHD, to:
– Problemy z koncentracją i pamięcią: Zmęczenie umysłowe może
znacznie obniżać funkcje poznawcze.
– Trudności z organizacją i planowaniem: Wynikające z ogólnego
wyczerpania i “mgły mózgowej”;.
– Drażliwość: Chroniczne zmęczenie często prowadzi do frustracji i
zniecierpliwienia.
Podobieństwa: Zarówno osoby z ADHD, jak i CFS mogą doświadczać trudności z
utrzymaniem uwagi, zmęczenia i problemów z funkcjonowaniem poznawczym.
Różnice diagnostyczne: Kluczową różnicą jest pierwotne źródło problemu. W
CFS dominuje wyniszczające zmęczenie, które jest głównym objawem, podczas
gdy w ADHD dominują problemy z regulacją uwagi, impulsywnością i
nadpobudliwością. Diagnoza CFS opiera się na wykluczeniu innych chorób i
spełnieniu kryteriów diagnostycznych dotyczących długotrwałego zmęczenia.

3. Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) – Inne okablowanie
mózgu i odmienna percepcja
ASD to złożone zaburzenia neurorozwojowe charakteryzujące się trudnościami w
komunikacji społecznej i interakcjach, a także powtarzalnymi wzorcami
zachowań i zainteresowań. Dlaczego bywają mylone z ADHD?
– Trudności z przetwarzaniem sensorycznym: Osoby z ASD mogą być
nadwrażliwe lub niedowrażliwe na bodźce, co może prowadzić do
rozkojarzenia, podobnego do tego, które obserwuje się w ADHD. Na

przykład, hałas w biurze może być dla osoby z ASD tak przytłaczający, że
uniemożliwia skupienie się.
– Trudności z planowaniem i organizacją: Dysfunkcje wykonawcze, czyli
zdolność do planowania, organizowania i realizacji zadań, występują
zarówno w ADHD, jak i w ASD.
– Problemy w interakcjach społecznych: Chociaż z innych przyczyn,
zarówno osoby z ADHD (z powodu impulsywności i trudności w czytaniu
sygnałów społecznych), jak i z ASD (z powodu trudności w rozumieniu
niuansów społecznych) mogą mieć wyzwania w nawiązywaniu i
utrzymywaniu relacji.
Badania wskazują, że współwystępowanie ADHD i ASD jest stosunkowo
częste. Badanie z 2021 roku opublikowane w „Journal of Autism and
Developmental Disorders” wykazało, że u około 28-50% osób z ASD występują
również objawy ADHD. To sprawia, że diagnoza różnicowa jest jeszcze bardziej
skomplikowana.
Podobieństwa: Trudności z koncentracją, impulsywność (choć o innym
podłożu), problemy z organizacją, wyzwania w interakcjach społecznych.
Różnice diagnostyczne: Kluczową różnicą jest to, że w ASD dominują deficyty w
komunikacji społecznej i powtarzalne wzorce zachowań, podczas gdy w ADHD
kluczowe są problemy z uwagą, impulsywnością i nadpobudliwością ruchową.
Diagnoza ASD opiera się na szczegółowej ocenie rozwoju, interakcji społecznych i
wzorców zachowań.

4. Brak snu – Niewyspany umysł działa na pół gwizdka
Chroniczny niedobór snu ma druzgocący wpływ na funkcjonowanie poznawcze.
Może on prowadzić do objawów przypominających ADHD, takich jak:
– Problemy z koncentracją i pamięcią: Niewyspany mózg ma trudności z
przetwarzaniem informacji i utrzymaniem uwagi.
– Zmiana nastroju i drażliwość: Brak snu destabilizuje emocje.
– Zmniejszona zdolność do rozwiązywania problemów: Funkcje
wykonawcze są osłabione.

– Senność w ciągu dnia: Może być mylona z apatią czy brakiem motywacji,
co czasami bywa interpretowane jako jeden z objawów ADHD (zwłaszcza
w typie z przewagą deficytu uwagi).
Podobieństwa: Problemy z koncentracją, drażliwość, zmęczenie.
Różnice diagnostyczne: Objawy spowodowane brakiem snu ustępują po
odpowiednim wypoczynku. W przypadku ADHD, objawy są chroniczne i
utrzymują się niezależnie od ilości snu (choć niedobór snu może je nasilać).

5. Słaby słuch i przetwarzanie bodźców – Kiedy świat jest za
głośno lub za cicho
Problemy ze słuchem, nawet te subtelne, mogą wpływać na zdolność
koncentracji i rozumienia mowy. Podobnie, zaburzenia przetwarzania
słuchowego (APD), gdzie uszy słyszą, ale mózg ma trudności z interpretacją
dźwięków, mogą prowadzić do:
– Trudności ze skupieniem uwagi w hałaśliwym otoczeniu: Dźwięki tła
stają się przytłaczające.
– Wydawanie się „nieobecnym” lub „rozkojarzonym”: Osoba może mieć
trudności z nadążeniem za rozmową.
– Trudności z rozumieniem poleceń: Może być mylone z brakiem uwagi
lub oporem.
Podobieństwa: Problemy z koncentracją w środowisku z wieloma bodźcami,
wrażenie rozkojarzenia.
Różnice diagnostyczne: Kluczową różnicą jest to, że w przypadku problemów ze
słuchem lub APD, trudności z koncentracją są bezpośrednio związane z
odbiorem i przetwarzaniem dźwięków. Diagnoza wymaga badań słuchu i testów
przetwarzania słuchowego. W ADHD, trudności z koncentracją występują
niezależnie od bodźców słuchowych, choć hałas może je nasilać.
Dlaczego profesjonalna diagnoza jest kluczowa?
Samodzielna diagnoza, choć zrozumiała w obliczu rosnącej świadomości, może
być niebezpieczna. Brak profesjonalnej oceny może prowadzić do:

– Błędnego leczenia: Leki na ADHD nie pomogą na hipoglikemię czy
niedobór snu, a co gorsza, mogą pogorszyć stan.
– Pomijania prawdziwej przyczyny problemów: Brak diagnozy
pierwotnego schorzenia może opóźnić skuteczne leczenie.
– Stygmatyzacji: Niewłaściwa etykietka może prowadzić do nieporozumień
w życiu osobistym i zawodowym.

Jeśli podejrzewasz u siebie ADHD zapraszam Cię na konsultację, podobnie, jeżeli
ADHD ma Twoje dziecko lub partner/ partnerka. To krok w dobrą stronę, Twoją
stronę.